Entegratif tıp, teorik olarak makul bir model olabilir ancak uygulamaya konulduğunda işlevsel olmaktan çıkar. Bu makale, entegratif tıbbın sorunlarını ve doğasını, özellikle geleneksel Çin tıbbı ile ilişkisine odaklanarak açıklamaktadır. Ma Huang (Ephedrae Herba) ve ‘kuru iğneleme’ (dry needling), Çin tıbbı paradigmından bir şeyi çıkarıp başka bir bağlamdan yoksun bir modele yerleştirmenin risklerini anlamak için kullanılan iki basit örnektir. Büyük bir entegratif klinik incelenerek, tam entegratif modelin uygulanmasının olumsuz etkileri belirlenmeye çalışılmıştır.
Son olarak, entegratif model yerine bir alternatif olarak basit üç katmanlı bir model önerilmektedir.
Giriş
Hikâyenin doğru olup olmadığı belirsiz olsa da, oldukça derin bir hikaye mevcut. Avrupalı istilacılar geldikten sonra kendi topraklarında gördüğü değişiklikler sorulduğunda, 90 yaşındaki bir Kızılderili adamın verdiği cevap verdi: Yabancılar gelmeden önce vergi, borç ve hapishane yoktu. Mantarlar, yemişler, bizonlar, somonlar ve temiz su bolca bulunuyordu. Şifacılar hizmetleri için ücret talep etmiyordu. Halk günlerini toplayarak, avlanarak ve balık tutarak geçiriyordu. İstilacılar geldikten sonra ise her şey tersine döndü. Şimdi herkesin iş bulması gerekiyor ve şanslılarsa sadece hafta sonları avlanabiliyor veya balık tutabiliyorlar.
Tartışma
Entegratif tıp, teorik olarak oldukça iyi bir fikirdir.
Hastalara fayda sağlamayı amaçlayan bir tıbbi bakım yaklaşımını eleştirmek zordur; çünkü biyomedikal tedavileri, ilaç ve cerrahi müdahaleleri, klinik deneyler aracılığıyla güvenli ve etkili olduğu kanıtlanmış diğer terapilerle birleştirme amacını taşır.
Ancak uygulamada, entegratif tıbbın baskın paradigması her zaman biyomedikaldir ve diğer terapilerden değerli gördüğü her şeyi, orijinal bağlamına aldırmadan kendi paradigmasına dahil eder.
Çıkartılan terapinin orijinal ekosisteminden biyomedikal paradigma içine sıkı bir şekilde uydurulmaya çalışılması, kaçınılmaz olarak o terapinin faydalarını azaltırken risklerini arttırır. Ma Huang bu konuda iyi bir örnektir. Biyomedikal yönden bakıldığında, odak noktası ana etken maddesi efedrin olan Ma Huang’ın diğer tüm yönlerini göz ardı eder. Biyomedikal paradigmadan bakıldığında efedrin sadece bir merkezi sinir sistemini uyarıcısı olarak bilinir. Bu bakış açısından, genç ve sağlıklı bir sporcuya, hatta 37 derece sıcaklıkta antrenman yapan birinde bile “canlanma” gerektiğinde reçete etmemek için hiçbir neden yoktur. Çin tıbbi perspektiften bakıldığında Ma Huang, bildiğimiz gibi, asla tek başına reçete edilmez. Her zaman diğer şifalı maddelerin özelliklerinin Ma Huang’ın faydalı özelliklerini artırmasına ve istenmeyen yan etkileri hafifletmesine yardımcı olabileceği bir formül içinde yer alır.
Yaklaşık 2,000 yıllık Shen Nong Ben Cao Jing’e (Tanrı Çiftçi’nin Materya Medika’sı) göre, Ma Huang orta sınıf bir şifalı madde olarak sınıflandırılır (Nugent-Head, 2014) ve bu nedenle uzun süreli kullanılmamalıdır. Doğası sıcaktır ve rüzgar darbesi ile soğuk hasarı tedavi etmek için kullanılır. Etkileri soğukları atmak, dışarıya yaymak ve terlemeyi teşvik etmektir. Bu özellikler, iki bin yılın üzerindeki klinik kullanım tarafından doğrulanmıştır. Çin tıbbı uygulayıcıları olarak, Ma Huang gibi bir şifalı maddenin sıcak, soğuk atıcı ve terlemeyi teşvik edici doğasının, Florida’nın sıcak yazında antrenman yapan genç ve sağlıklı bir sporcu için kesinlikle kontrendike olduğunu kesin bir şekilde ifade edebiliriz. Ne yazık ki, Baltimore Orioles için oynayan 23 yaşındaki beyzbol oyuncusu Steve Bechler, Ma Huang tüketmiş ve – Çin tıbbı bağlamının farkında olmadan – bir antrenman sonrasında hayatını kaybetmiştir (Charatan, 2003). Ölüm nedeni, vücut sıcaklığının 42 derece’ye yükselmesinden sonra ısı çarpması olarak belirlenmiştir.
Çin tıbbının teorik temellerinden ayrılmış bir yönünün başka bir örneği de ‘kuru iğneleme’dir. Huang Di Nei Jing Ling Shu (Sarı İmparator’un İç Klasik İlahi Eksen) 8. Bölüm, ‘Tüm delme normları, öncelikle temel olarak ruhu düşünmeyi gerektirir’ ifadesini içerir (Unschuld, 2016). Çin tıbbı uygulayıcıları, ‘ruhu temel alarak’, hastanın bedeninde ve zihninde ortaya çıkan her tür dengesizliğe müdahale etmek için iğneleri kullanabilirler. Diğer taraftan kuru iğneleme tekniği, aracı Çin tıbbı uygulamasından alır, ancak bu aracı kullanma bağlamını dikkate almaz. Uygulayıcı, duyusal afferent A-liflerini uyararak lokal bir kas seğirmesi yanıtını harekete geçirmek, enkefalinerjik inhibisyon dorsal boynuz interöneronları etkinleştirmek, bradikinin seviyelerini artırmak, Substans P ve 37 amino asitli neuropeptit kalsitonin genle ilişkili peptidi hassaslaşmış motor uç plakalarında artırmak için bir iğne kullanır (Absolute Health Center, ND).
Hafta sonu bir tıp doktoruyla konuştum. Bana, rehber tüpleri kullanarak iğneleri yerleştirdiği için, onları yirmi dakikadan daha uzun süre tutabildiğini söyledi (ve hala ne demek istediğini tam olarak anlamıyorum). Ayrıca, diğer tıp doktorları olan meslektaşları tarafından vücuduna çok sayıda iğne yerleştirerek uygulama yaptıktan sonra bayılma yaşandığına şaşırmış. Yang çökmesi kavramına dair hiçbir bilgisi olmadığı ve bradikinin artışı ile bayılma arasında bilinen bir mekanizma olmadığı için, bu nasıl olduğu konusunda bir çaresizlik içindeydi.
Entegratif Klinikle İlgili Sorun
Şimdi dikkatimizi bu basit örneklerden çevirip, ofisime yakın büyük bir entegratif tıp merkezine odaklanalım. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, entegratif merkezinin yöneticisi bir tıp doktorudur. Yönetici, hangi hastaların hangi uygulayıcı tarafından görüleceğine ve hangi nedenler için görüleceğine karar verir (ancak tüm hastalar B-12 vitamini IV damla ‘mutlu saatleri’ için hoş geldiniz). Uygulayıcılar – tıp doktorları, naturopatlar, kiropraktörler, masaj terapistleri ve akupunkturistler – hepsi adlarının ardında birçok harf bulundurmakta ve modalitelerinin etkinliğini gösteren en son araştırma çalışmalarını yöneticiye sunmak için yarışmaktadır.
Çin tıbbı yöntemlerinin klinik denemeleri artmaktadır, ancak bu denemeler, Çin tıbbı hekimlerinin her gün başarıyla tedavi ettiği durumların sadece küçük bir kesimini temsil etmektedir. Bu entegratif merkezde, Çin tıbbı uygulayıcıları sadece klinik denemelerde etkili olduğu kanıtlanmış durumlar için akupunktur kullanma yetkisine sahiptir. Eğer akupunktur müdahalesi başarısız olursa, o zaman Çin tıbbının tümü işe yaramamış sayılmaktadır. Bu, klinisyenin kullanabileceği diğer birçok modaliteyi göz ardı eder, örneğin moxibustion, bitkisel formüller, tui na, qi gong, beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi. Bu modaliteler bin yıllık başarılı sonuçlara sahiptir, ancak yönetici tarafından, yeterli ve bazı durumlarda hiç klinik denemeler bulunmaması nedeniyle dikkate alınmamaktadır. Entegratif merkezde, eğer akupunktur müdahalesi işe yarıyorsa, o zaman Çin tıbbı sadece o modaliteyle ve sadece o durum için etkili olacak şekilde küçümsenir. Yalnızca bu dar dilim, biyomedikal terimlere sarılı olarak entegratif modele dahil edilir.
Bu model, Çin tıbbının simbiyotik ve eski ekosistemine baktığında, görebildiği tek şey, hasat edilmeyi bekleyen bir kerestelerdir.
Üç Katmanlı Bir Çözüm
Bu sömürücü entegratif modele alternatif olarak, Shen Nong Ben Cao Jing’in üst, orta ve alt sınıf ot sistemine benzetilmiş üç katmanlı bir çerçeve modeli düşünülebilir.
Shen Nong Ben Cao Jing modeli gibi, tıbbın üst katmanı uzun ömür teşvikine odaklanacaktır ve yeni modelimizde bu, hastanın uygun bir diyet ve egzersiz düzenini benimsemesinden oluşacaktır (Attia, 2023). Eğer hastanın belirtilerinden herhangi biri bu düzenle hafifletilemiyorsa, orta kademeye geçilecektir.
Orta katman, Çin tıbbı modalitelerinin tam yelpazesini ve entegratif etiketi altına giren diğer sistemleri içerecek, hepsi kendi paradigmaları içinde çalışacaktır.
Bu orta katman, Shen Nong Ben Cao Jing’in orta sınıf şifalı maddeleri gibi, zaten ortaya çıkan herhangi bir hastalığı hafifletmek ve yeni hastalıkların ortaya çıkmasını önlemek için kullanılacaktır.
Son olarak, Shen Nong Ben Cao Jing’e göre en toksik (毒) müdahalelere ayrılmış olan alt katman. Bu katman mümkünse kaçınılmalı ve kullanıldığında sadece çok kısa süreler için kullanılmalıdır. Bu katman, cerrahi, ilaç ve diğer potansiyel zararlı biyomedikal müdahalelerle tam olarak beliren hastalıkları tedavi etmek için kullanılacaktır.
Shen Nong Ben Cao Jing modelinde olduğu gibi, bu modelin katmanlarında da hastanın maruz kaldığı iatrojenik riskler ve toksisite artar.
Hastanın yapısı içinde aşağı doğru indikçe, önceki katmanlardan herhangi bir faydalı yönü terk etmesine gerek olmaz. Örneğin, bir hasta, akupunktur almaya başladığında egzersiz yapmayı bırakmak zorunda değil veya ilaç kullanmaya başladığında qi gong yapmayı durdurmaya gerek yoktur.
Bu üç katmanlı model, entegratif modelin yırtıcı doğasından kaçınır. Her katman bağımsız bir şekilde çalışacak ve kendi doğal alanında, dış paradigmalardan müdahale olmaksızın faaliyet gösterecektir. Çin tıbbı, orta katmanda kısıtlamalara tabi olmaksızın işleyecek ve alt katmandaki uygulayıcılar, anlamadıkları herhangi bir şeyi (örneğin ginseng gibi) katmanlarına ithal etmek zorunda kalmayacaklardır. Her klinisyen, kendi özel bilgi tabanlarından tam bir güvenle çalışacak ve diğer sistemlerden bağlam olmadan teknikleri kaçırmayacaktır.
Sonuç Olarak
Entegratif tıp taraftarları Çin tıbbı paradigmasıyla tamamen ilgilenmiyorlar. Entegratif uygulayıcıları, sadece Çin tıbbı paradigmasından değerli gördükleri her şeyi çıkarmak istiyorlar ve Çin tıbbını atılmış bir açık maden gibi umursamıyorlar.
Değerlendirme yaparken, entegratif model altında değer verilen şey, altı hafta boyunca yürütülen 150’ye kadar rastgele kontrollü denemelerdir ve Çin tıp hekimlerinin kliniklerinde binlerce yıl boyunca yürütülen rastgele olmayan denemelerin yüz milyonlarını göz ardı eder.
Bazı Çin tıbbı uygulayıcıları, kendi tıbbında güvensiz hissedip doğrulama arayışında olduklarından, entegratif tıbbı bu topladıklarıyla desteklemeye hevesli olabilirler. Ne yazık ki, bu uygulayıcılar her iki paradigma içinde de derin köklere sahip olmadan kalır ve etkili bir şekilde uygulamakta zorlanırlar.
Çin tıbbının egemenliği tehdit altında. Bu tıbbın intibakına dair samimi klinik bilgisi olan sadece Çin tıbbı uygulayıcıları, onun gerçek önemini bilmektedir. Çin tıbbı klinisyenlerine düşen görev, bu mirası korumak ve sürdürmektir. Bu tıbbı, kendi şartlarına göre tam bir tıp olarak gelecek nesile aktarmak ve onun parçalarının başka paradigmaların içine parçalanmasına izin vermemek hayati öneme sahiptir. Eğer bunu yapmazsak, bu veya belki de bir sonraki nesil, Çin tıbbını sadece hafta sonları, eğer şanslılarsa, tam anlamıyla uygulayabilecektir.