her işin bir düzeni, tertibi vardır. bu tertip ve düzen o işin mümkün olduğunca kusursuz ve önemli ayrıntıları atlamadan yapılmasını sağlar.
iş tıp ya da hasta tedavisi olduğunda ise tertip ve düzen konusunda yapılacakların ilk sırasına oturması gereken ise şüphesiz iyi bir anamnez almaktır.
Anamnez, tıbbi değerlendirme sürecinde hastanın sağlık geçmişi hakkında bilgi toplama sürecine verilen isimdir. Bu süreç, doktor veya sağlık uzmanının hastanın mevcut sağlık durumu ve geçmiş sağlık problemleri hakkında bilgi edinmesine yardımcı olur. İyi bir anamnez, teşhis ve tedavi planlamasında kritik bir rol oynar.
Anamnezin ana unsurları:
Hasta Kimlik Bilgileri
Şikâyetlerin Tanımlanması
Hastalığın Seyri
Tıbbi Geçmiş
Ailevi Tıbbi Geçmiş
Sosyal Geçmiş: Yaşam tarzı, alışkanlıklar, çalışma koşulları, vb…
İlaç Kullanımı
Alerjiler
ülkemizde diğer birçok ülkeden farklı olarak tıp doktorları dışında akupunktur uygulamasına izin verilmemesi hasta sorgulama ya da hastaya yaklaşım konusunda beceriler edinmiş kişilerin yalnızca akupunktur yapabilmesini sağlamaktadır.
ancak bu geçmişte ve hala günümüzde birçok ülkede böyle değildir.
kişiler en başından itibaren çeşitli eğitimlerle akupunktur yapma ruhsatı alabilmektedir.
hastaya yaklaşım konusunda deneyimli de olsa deneyimsiz de olsa hastadan bilgi almak için kusursuz ve güncel bir sorgulama sistemini kullanmanın önemi yadsınamaz.
günümüz batı tıbbının aşırı uzmanlaşmasıyla birlikte çoğu hekimin önüne belli bir grup hasta gitmektedir. akupunkturda da her ne kadar belli hekimlere belli grup hastalıkların daha çok gidişi söz konusu olabilse de akupunkturist her hastayı aynı zamanda bütüncül olarak değerlendirmek durumundadır.
aynı zamanda fizik tedavi uzmanı olan bir akupunktrist batı tıbbı uygulaması sırasında hastanın başındaki ağrıyı kendinin çözmek ya da tanımlamak zorunda olmadığını düşünse de akupunktrist olarak bunu da tanımlamak ve çözmek durumundadır.
gerek alışılmış batı tıbbı gelenekleri, gerek akupunkturun kapsamlı ya da bütüncül bakış açısı kazanmayı mecbur kılması bana bu makaleyi yazmak konusunda ilham verdi.
batı tıbbında sorgulama
ülkemiz gerçeğinden yola çıkarak hepimizin hastalara ilk yaklaşım şeklindeki sorgulamalarımıza bakarsak genellikle hasta ile karşılaştığımızda aşağıdaki soruları sorarız:
Şikayetleriniz nelerdir?
Bu şikayetler ne zaman başladı?
Belirtileriniz zamanla nasıl değişti?
Önceden hangi sağlık sorunlarınız vardı?
Ailenizde benzer sağlık sorunları yaşayan var mı?
Herhangi bir ilaç veya tedavi görüyor musunuz?
Alerjiniz var mı?
Sigara, alkol veya uyuşturucu kullanıyor musunuz?
Günlük yaşamınız ve çalışma koşullarınız nasıl?
dikkat edilirse batı tıbbı yaklaşımında biz hekimler sorgulamayı açığa çıkarmak istediğimiz bir odak ve o odağın çevresindeki desen olarak yaparız.
ancak şöyle bir durum var ki, bir sorun çoğu zaman birden fazla sorun oluşturduğu ya da sorunlar kompleks bir hal aldığı zaman kişiler doktorlara başvurur.
ve tek sorunda tüm ”insan” tanımlanıp sorunun temeline inilemez.
dikkat edilirse sorunun çözümünü ”metabolizma” değil ”insan” kavramıyla birleştirdim. çünkü akupunktur ile ya da batı tıbbıyla hangi teknikle olursa olsun çözmeye çalıştığımız suje ”insan”dır, özelinde ise ”şahıs”tır.
”şahıs” olarak insanın vurgulanmasının nedeni ise eğer siz toplumu değil önünüzde size başvuran hastayı tedavi etmek istiyorsanız toplumsal ya da kesitsel istatistikleri ikinci plana atıp şahsı çözmelisiniz.
istatistikler bir durumda bin kişide 999’u etkilenmiyor derken sizin karşınızdaki hasta binde birin içindeki olabilir.
hasta sorgulama tekniklerinin antik dönemden günümüz çağdaş akupunkturistlerine kadar nasıl geldiğine bakacak olursa.
akupunkturda hasta sorgulama
Muayene sırasında sorgulama geleneksel olarak 10 soru temelinde gerçekleştirilir.
Bu uygulama Zhang Jing Yue (1563-1640) tarafından başlatılmıştır, ancak sonraki doktorlar tarafından kullanılan 10 soru Dr. Zhang’ın kitabında bulunanlardan biraz farklıdır.
Zhang Jing Yue tarafından önerilen 10 soru aşağıdaki gibidir:
1. Soğuktan ve ateşten kaçınma
2. Terleme
3. Baş ve vücut
4. İki boşaltım (dışkı ve idrar)
5. Yiyecek ve içecek
6. Göğüs ve karın bölgesi
7. Sağırlık
8. Susuzluk
9. Önceki hastalıklar
10. Hastalık nedenleri
Zhang Jing Yue bu sorulara ek olarak, biri kadınların jinekolojik geçmişi, diğeri de çocuklarla ilgili olmak üzere toplam 2 soru daha eklemiştir. Kadınlar ve çocuklar için iki ek sorgulama alanı daha eklenerek toplam soru sayısı 12’ye çıkarılmıştır.
günümüz akupunkturunun şekillenmesinde çok çok büyük katkıları olan giovanni maciocia ise bu 12 soruluk sorgulamayı yazıldığı antik dönemin günümüz koşullarından farklılığını öne sürerek değiştirmiştir.
giovanni maciocia’ya göre bu sorular hem sıralama hem de kapsam olarak yetersizdir. yazıldığı dönemde ölümcül ateşli hastalıkların yaygın olması bu sıralamayı ve sorgulamayı ciddi biçimde etkilemiştir.
giovanni maciocia yukardaki gerekçelerle ”geleneksel 10 (veya 12) soruya aşağıdakileri de eklemek isterim:
– Duygular
– Cinsel belirtiler
– Enerji seviyeleri
Buna ek olarak, geleneksel olarak ‘Beden’ başlığı altında yer alan uzuvlarla ilgili ayrı bir sorgulama alanı açıyorum.” diyerek sorgulamaya yeni bir revizyon getirmiştir.
giovanni maciocia revizyonu ile birlikte günümüz akupunkturu sorgulaması şu şekilde şekillendi diyebiliriz.
1. Ağrı
2. Yemek ve tat
3. Dışkı ve idrar
4. Susuzluk ve içecek
5. Enerji seviyeleri
6. Baş, yüz ve vücut
7. Göğüs ve karın bölgesi
8. Uzuvlar
9. Uyku
10. Terleme
11. Kulaklar ve gözler
12. Soğukluk hissi, sıcaklık hissi ve ateş
13. Duygusal belirtiler
14. Cinsel belirtiler
15. Kadın semptomları
16. Çocuk belirtileri
google’da hasta sorgulama
giovanni maciocia bu sorgulamaları yazdığından 1980’li yıllardaydı ve kuşkusuz çok modern bir bakış açısı getirmişti.
ancak o yıllarda yapay zeka henüz tam anlamıyla halkın kullanımına sunulmamıştı ve iletişim imkanları, bilgiye erişim kolaylığı belki de şimdikinin yirmide biri civarındaydı.
demek istediğim, her ne kadar giovanni maciocia antik dönem sorularını dönemsel özellikler itibariyle revizyona ihtiyaç duyar görse de çok kısa bir sürede bence giovanni maciocia’nın sorgulaması da revizyona ihtiyaç duyar hala gelmiştir.
antik dönem ve 1980’ler dönemi arasında toplumsal ve hastalıkların sıklık farkları olsa da suje ve hekim ilişkisi arasında çok bir fark yoktu denebilir. iki dönemde de hasta – hekim ilişkisinde hekim etkin ve bilgi sahibi figür iken hasta edilgen bir yapıya sahipti.
ancak günümüz dünyasında internetin ve daha sonra yapay zekanın hızla kişilerin kullanımına girmesiyle bilgiye erişim son derece kolay ve büyük oranda ücretsiz bir hal aldı. bu yeni durum edilgin konumdaki hastayı bilgi ile buluşturup sonrasında talepkar bir yapıya dönüştürdü.
artık hekimin hastayı yönlendirerek sordukları kadar hastanın hekime sordukları da önemlidir. çünkü tedaviyi büyük ölçüde hastanın bu sorulara aldığı cevaplar sonrasındaki tutumu tedaviyi yönlendirmektedir.
hastaların hastalıklar hakkında merak ettikleri ana sorulara gelirsek bu konuda en çok kullanılan platform olan google verilerine bakabiliriz.
google son 1 yıl Türkiye popüler hastalık aramaları: (Belirti ve semptomlar alt başlık)
google son 1 yıl Türkiye popüler hastalık aramaları: (Tedavi alt başlık)
sonuç kısmına gelecek olursak, günümüzde tedavi amaçlı sorgulama yaparken etkin durumdaki hastanın güvenini kazanmak ve tedavi sırasında yönlendirilen değil karar veren olmak için en önemli hususun en güncel ve fazla bilgiyle donanmak olduğunu düşünüyorum.
dr. ibrahim çerçi
kuşadası
01.kasım.2024