Adet düzensizlikleri, adet döngüsünün düzenliliği, adet süresi, kanama miktarı ve şiddeti veya adetin hiç olmaması gibi pek çok farklı yönü içerebilir
Döngüdeki düzensizlikler şunları içerebilir:
• Erken adet dönemi (adetler düzenli olarak erken gelir).
• Geç adet dönemi (adetler düzenli olarak geç gelir).
• Düzensiz adet dönemi (adetler bazen erken, bazen de geç gelir).
• Adetler arasında kanama.
• Erken veya geç menopoz.
Adet süresindeki düzensizlikler, Uzun Süreli Adet Dönemleri’ni içerir (kısa süreli adet dönemi Az Miktarda Adet olarak sınıflandırılabilir). Bir adet dönemi, kanama miktarı fazla olmasa da 5 günden uzun sürdüğünde uzun olarak tanımlanır.
Kanama miktarındaki düzensizlikler, şunları içerebilir:
• Şiddetli Adet Dönemleri (kanama yoğun olmakla birlikte normal adet süresi içinde gerçekleşir).
• Az Miktarda Adet (kanama ya süre olarak azdır ya da miktar olarak azdır).
• Aşırı Kanama (menoraji ya da metroraji).
Son kategori diğerlerinden biraz farklıdır çünkü adet döngüsündeki, süresindeki ve miktarındaki düzensizlikleri aynı anda kapsar. Aslında, Flooding ve Trickling, Çince’de “beng lou” olarak adlandırılan iki ayrı belirtiyi ifade eder. Beng, ani başlayan, son derece yoğun ve bazen erken başlayan veya 5 günden fazla süren bir adeti işaret eder. Lou ise 5 günden uzun sürebilen ve bazen 2 haftaya kadar çıkabilen, sızıntı tarzında bir kanama anlamına gelir, yoğun bir akıntı yerine.
Ağrıyla ilgili düzensizlikler, Ağrılı Adet Dönemleri’ni içerir. Adetin olmamasına ise amenore denir.
Adet Düzensizlikleri Nedenleri ve Tanısı
Adet düzensizliklerinin etiyolojisi genellikle aşırı çalışma, duygusal stres, aşırı fiziksel aktivite, soğuğa maruz kalma, çok sık ve arka arkaya çocuk sahibi olma, genetik böbrek zayıflığı, cerrahi müdahale gibi yaygın faktörleri içerir.
Adet düzensizliklerinin teşhisi, siklus, kanama miktarı, kan rengi ve yoğunluğu, pıhtı ve koku gibi detaylı bir analize dayanmalıdır. Elbette, doğum kontrol hapı veya rahim içi araç gibi adet belirtilerini önemli ölçüde değiştiren faktörleri de göz önünde bulundurmak son derece önemlidir.
Farklılaştırma, Boş, Dolu, Soğuk veya Sıcak koşulların dikkatli bir şekilde ayrımına dayandırılmalıdır.
Adet Düzensizlikleri Tedavi Prensipleri
Tedavinin temel prensibi, uygun olan diğer yöntemleri de kullanılarak ‘adeti düzenlemek’tir. Geniş anlamda, bu Yin, Yang’ı ve Qi ile Kan’ı düzenlemeyi içerir. Aslında, sonuç olarak tüm adet düzensizlikleri, Yin – Yang dengesizliğine bağlanabilir. Yang fazla olduğunda adetler erken gelir iken (ve genellikle yoğundur) Yin fazla olduğunda adetler geç gelir (ve genellikle azdır). İnsan vücudundaki Yin ve Yang, temelde Böbreklerde bulunan Orijinal Yang ve Orijinal Yin’den kaynaklanır: bu nedenle adetleri düzenlemek için Böbrekleri güçlendirmenin önemi buradan gelmektedir. Öte yandan, Qi ve Kan’ı uyumlu hale getirmek, Karaciğer, Dalak, Mide ve Kalp’i tedavi etmeyi içerir.
‘Adet Dönemlerini düzenleme’ dar anlamda çeşitli tedavi yöntemlerini içerir ve öncelikle şunları kapsar:
• Qi ve Kan’ı uyumlu hale getirme
• Böbrekleri güçlendirme
• Dalak’ı kuvvetlendirme
• Karaciğer’i uyumlu hale getirme.
“Adeti düzenlemek için, Kan’ı beslemek ve Kan’ı sakinleştirmek için Böbrekler ile Dalak’ı güçlendirmek gereklidir.”
Qi ve Kan’ı uyumlu hale getirme
Qi ve Kan’ı uyumlu hale getirirken, öncelikle baskın patolojinin Qi mi yoksa Kan mı olduğunu net bir şekilde ayırt etmek gerekir: birinci durumda Qi’yi düzenlemek, ikincisinde ise Kan’ı kuvvetlendirmek ve uyumlu hale getirmek gerekir. Genel bir prensip olarak, eğer adet erken gelirse, öncelikle Qi’yi düzenlemek ve ardından Kan’ı düzenlemek gerekir; adet geç gelirse, öncelikle Qi ve Kan’ı kuvvetlendirmek gereklidir.
Kan’ı uyumlu hale getirme
‘Kan’ı uyumlu hale getirmek’ genellikle Kan’ı beslemek ve güçlendirmeyi içerir.
Böbrekler’i Güçlendirmek
Böbrekleri güçlendirmek, adet düzensizliklerinde hayati öneme sahiptir çünkü onlar göksel Gui’nin kaynağıdır ve adet kanını oluşturur. Böbrekler dolayısıyla sadece menarşın ve menopozun değil, aynı zamanda Karaciğerle birlikte adetlerin düzenliliği ve doğurganlığın da sorumlusudur. Jinekolojideki önemleri aynı zamanda su ve ateşin (fizyolojik Bakan Ateş biçiminde) kaynağı ve temeli olmalarından gelir. Fizyolojik Bakan Ateş, aslında Su üreten ‘biçimsiz’ bir Ateştir: Ateş ve Su dolayısıyla ayrılmaz ve birbirlerini beslerler. Aslında, ‘adet Su’su (Jing shui)’nun adet kanına dönüşmesi, Bakan Ateş’in etkisiyle gerçekleşir.
Dalak’ı Güçlendirmek
Dalak’ı güçlendirmek de önemlidir çünkü Dalak, sonradan gelen Kan’ın kaynağıdır ve Karaciğerin Kan’ı depolamasına yardımcı olur. Bu nedenle, jinekolojide Kan eksikliği olduğunda genellikle hem Karaciğeri hem de Dalak’ı güçlendirmek gerekir. Dalak’ın işlevlerinden bir başka yönü de Dalak-Qi’nin çökmesidir: bu durum, sadece prolapsuslara değil, aynı zamanda aşırı kanama veya Aşırı Kanama ve Sızıntıya da neden olabilir. Bu nedenle, Dalak-Qi’yi güçlendirmek, Dalak-Qi’yi yükseltmeyi içerir.
Karaciğeri Uyumlu Hale Getirme
Karaciğeri uyumlu hale getirmek, Karaciğer-Kan’ını beslemeyi, Karaciğer-Qi’sini hareketlendirmeyi ve Karaciğeri yatıştırmayı içerir. Bu işlevler, Karaciğerin Yin ve Yang yönlerine karşılık gelir; Karaciğer-Kan’ı Yin’i ve Karaciğer-Qi’si Yang’ı temsil eder. Bu iki yönü düzenlemek, adetin düzenli olarak gerçekleşmesi için hayati önem taşır. Döngüde herhangi bir düzensizlik meydana geldiğinde, ne tür bir patojenik faktör mevcut olursa olsun, genellikle temelinde bir Karaciğer dengesizliği bulunur. Bunun nedeni, Böbreklerin adet Su’sunun ve Göksel Gui’nin kaynağı olmasına ve dolayısıyla menarşın ve menopozun sorumluluğunu üstlenmesine rağmen, ergenlik döneminde adetler başladıktan sonra Karaciğerin devreye girmesi ve her ay adetin başlamasını sağlamasıdır. Aslında, Karaciğer Kan’ı depolar ve her ay adetin gerçekleşmesi için
Directing ve Penetrating Vessel’a sağlar.
Directing ve Penetrating Vessel (Ren ve Chong Mai), rahim ve adet kanını düzenledikleri için düzenli adet görmek için hayati öneme sahiptir. Aslında, Directing ve Penetrating Vessel canlı olduğunda, adetler doğru zamanında meydana gelir. Ancak, bu iki damar Böbrekler ve Karaciğer ile yakından ilişkilidir ve bu nedenle Böbrekleri güçlendirmek, Qi ve Kan’ı uyumlu hale getirmek ve Karaciğeri uyumlu hale getirerek dolaylı olarak Directing ve Penetrating Vessel’ıda düzenleriz.
Kadınların adetleri düzenlenmiş olmasının önemli olduğu kadar, bu durum diğer hastalıkların tedavisinin önüne geçmemelidir. Aslında, eğer başka bir hastalık mevcutsa, önce onun tedavi edilmesi gerekir. Örneğin, bir kadın kalıcı bir enfeksiyon nedeniyle bir hastalıktan muzdaripse, adetleri düzenlemek yerine önce bu hastalık tedavi edilmelidir. Öncelikli tedavi gerektiren diğer durum örnekleri şunlardır: diyabet, tüketim hastalığı (lao), astım, vb. Ayrıca, bazı durumlarda, adet düzensizliği, trombosit eksikliği, tüberküloz, anoreksi gibi sistemik bir hastalığın belirtisi olabilir.
Dr. İbrahim Çerçi
Tire
06.Ocak.2024