‘’Kas-iskelet sistemi şikayetleri arasında bel ağrısı en yaygın olanıdır. Bel ağrısı ile ilgili istatistikler şaşırtıcıdır. Batı endüstrileşmiş ülkelerde yaşayan insanların en az %50’sinin hayatlarının bir döneminde bel ağrısı çekeceği tahmin edilmektedir.
Her yıl birkaç milyon iş günü, bel ağrısı nedeniyle kaybedilmektedir. Akupunktur, bu şikayetin tedavisinde mükemmel sonuçlar vermektedir.
“‘Alt’ bel ağrısı, kaburgaların alt sınırının yaklaşık olarak BL-21 Weishu (12. Boyun omuru) ve altında (kalça dahil) herhangi bir yerde hissedilen ağrıyı ifade eder.”
Alt sırt bölgesi, Mesane ve Böbrek kanalları tarafından güçlü bir şekilde etkilenir:
• Mesane Ana kanalı sırtta iki hat halinde akar.
• Mesane Kas kanalı omurilik boyunca kasların yanında ilerler.
• Mesaneden ayrılan kanallar omurilik boyunca akar.
• Böbrek Ana kanalı perineumdan başlayarak omuriliği takip eder ve böbreklere ve mesaneye ulaşır.
• Böbrek Kas kanalı omurganın ön tarafında ilerler.
• Böbreklerden ayrılan kanallar, Mesane kanalıyla birlikte yukarı doğru ilerler ve BL-23 Shenshu (2. bel omuru) seviyesinde Kemer Kanalı’na (Dai Mai)katılır.
• Böbreklerle yakından ilişkili olan Yönlendirici Kanal (Du Mai) elbette omuriliği takip eder.
• Böbrekler arasından çıkan Penetre Eden Kanal (Chong Mai) da perineumdan başlayarak omurgada BL-23 Shenshu (2. bel omuru) seviyesine kadar uzanan bir dal gönderir.
BEL AĞRISI VE SİYATİK’İN KÖKENİ
Aşırı Fiziksel Çalışma
Aşırı fiziksel çalışma, özellikle de düzenli olarak ağırlık kaldırmak, alt sırt kaslarını ve Böbrekleri zorlar. Aşırı ağırlık kaldırmak, sırtı iki şekilde zayıflatır; fiziksel olarak, alt sırt kaslarını zorlar ve enerjetik olarak ise Böbrek-Qi’sini zayıflatır. Böbrek-Qi’nin eksikliği ise sırt kaslarının zayıflamasına yol açar. Öte yandan, akut aşamada aşırı fiziksel çalışma, sırt bölgesinde Qi ve kanın yerel olarak tıkanmasına da neden olur. Bu da yoğun ağrıya yol açar.
Bu durum, modern toplumlarda hem akut hem de kronik bel ağrısının yaygın bir nedenidir. Akut vakalarda, aşırı fiziksel çalışma bel zorlamasının en yaygın nedenidir. Aşırı fiziksel çalışma, bir kişinin işi, yaptğı spoı veya egzersiz sırasında ortaya çıkabilir. Örneğin, eşya taşımacılığı yapan kişilerin aşırı ağır kaldırması, aşırı aerobik egzersizler yapmak, bale veya ağırlık kaldırmak. Özellikle çocukluk döneminden itibaren baleyle uğraşanlarda, bel omurları arasındaki boşlukların anormal derecede geniş olduğu görülebilir.
Aşırı Cinsel Aktivite
Erkeklerde aşırı cinsel aktivite, enerjetik anlamda sırtı zayıflatır çünkü Böbrek-Qi’yi tüketir ve eksik Böbrek-Qi, sırt kaslarını besleyip güçlendiremez. Bu sadece kronik değil akut olarak da bel ağrısına yol açar.
Hamilelik ve Doğum
Hamilelik ve doğum da sırtı iki şekilde zayıflatır; fiziksel olarak, sırt kaslarına zorlanma getirir; enerjetik anlamda ise Böbrek-Qi’sini zayıflatabilir, bu da sonuç olarak sırt kaslarının zayıflamasına neden olur.
Ancak, hamilelik ve doğum kendi başlarına birer hastalık nedeni değildir. Sadece zayıf yapılı kadınlar, doğumdan sonra yeterince dinlenmeyen veya bakımını ihmal eden kadınlar veya ardışık olarak birkaç çocuğu olan kadınlar böyle bir duruma dönüşebilir. Aslında, bir kadın doğumdan sonra yeterli dinlenir ve iyi bir besleyici diyetle beslenirse, zayıf vücut yapısı bile güçlendirilebilir.
Dışarıdan Gelen Soğuk ve Nemlenme
Soğuk ve nemin istilası bel ağrısının son derece yaygın bir nedenidir. Öz’ün, Qi’nin ve Yaşam Kapısı’nın Ateşi’nin bulunduğu sırt bölgesinin sıcak tutulması ve korunması son derece önemlidir. Soğuk ve neme maruz kalmak, sırtın kaslarının, bağlarının ve kanallarının patojenik faktörlerce istilasını kolaylaştırır.
Batılı endüstrileşmiş ülkelerde çoğu insanın yeterli giysilere ve sıcak konutlara sahip olmasına rağmen, sırt kaslarının soğuk ve nem tarafından istilası yaygın bir durumdur. Bu, ya modayı takip ederken yetersiz giysiler giyilmesinden ya da iklim faktörlerinin vücut üzerindeki etkisi konusunda bilgisizlikten kaynaklanır. Soğuk ve neme maruz kalma örnekleri bolca mevcuttur; soğuk ve nemli havada sabah erkenden sabah koşusu yapan koşucu, rüzgârlı bir plajda ıslak mayosunu değiştirmeyen yüzücü, ilkbahar başlarında güneşe yetersiz giysilerle çıkan kişi, yağmurlu havalarda dışarıya düşük bel pantolonla çıkan kişi, … belini açıkta bırakır, vb…
Soğuk ve Nem’in sırt kaslarına istilası hem akut hem de kronik bel ağrısına neden olabilir. Öte yandan, alt sırtta Soğuk ve Nem’in uzun süre tutulması, Böbrekleri zayıflatacak ve zarar verecektir.
Bu durum Soğuk ve Nem’in Doluluk (hali) ve Böbreklerin Boşluk (hali) karmaşık bir durumuna ve kronik bel ağrısına yol açar. Bu durum son derece yaygındır.
Ara sıra görülen bel ağrısı, özellikle de siyatik, dışarıdan gelen Nemli Sıcak’ın Mesane veya Safra Kesesi kanalına istilasıyla olabilir, ancak bu yaygın bir durum değildir.
Aşırı Çalışma
Uzun yıllar boyunca yeterli dinlenmeden uzun saatler çalışmak, Böbrek-Yin’i tüketir. Bu, sırtı besleyemez ve kronik bel ağrısına yol açar.
Yetersiz Egzersiz
Yukarıdaki bel ağrısının belirli nedenlerinin dışında, pek çok uzmanın görüşüne göre, Batılı endüstrileşmiş toplumlarda bel problemlerinin muazzam artışı, özellikle sedanter işlerde çalışan çok sayıda insan için yetersiz fiziksel egzersizden kaynaklanmaktadır. Son 40 yılda araç sayısındaki muazzam artış, insanların geçmişte yürüyüş yapabilecekleri veya bisiklete binebilecekleri yerlerde arabayla seyahat etmeleri anlamına gelmektedir.
Egzersiz yapmamak omurga bağlarını ve eklemlerini zayıflatır, bu da özellikle kötü bir duruşla birleştiğinde kişiyi disk sorunlarına yatkın hale getirir. Bu nedenle, hastalar ağır ağırlıklar kaldırmaktan ve aşırı egzersizler yapmaktan kaçınmalıdır. Ancak sırtı güçlendirmek, kasları ve bağları esnek tutmak için mantıklı ve düzenli egzersizler yapmak gerekir.
BEL AĞRISI VE SİYATİK HASTALIK SÜRECİ
En yaygın görülen dört patolojik durum
– Soğuk ve Nem’in istilası,
– burkulma nedenli Qi ve Kanın tıkanması,
– Böbrek yetmezliği ve
– Karaciğer-Qi durağanlaşması.
Soğuk ve Nem’in istilası
Soğuk ve Nem hem akut hem de kronik bel ağrısına yol açabilir. Ağrı sabahları daha kötüdür ve hafif egzersizle azalır. Isı uygulamasıyla ağrı hafifler ve hava soğuk ve nemli olduğunda daha kötüleşir.
Soğuk ve Nem’in istilası durumunda Soğuk veya Nem baskın olabilir. Soğuk baskın olduğunda, sırt kaslarında sertlik ve kasılma olup ağrı daha şiddetlidir; ağrı dinlenme ile kötüleşip hareketle iyileşir. Ayrıca, sıcak su torbası gibi ısı uygulamasına iyi yanıt verir. Nem baskın olduğunda ise şişme, uyuşukluk ve ağırlık hissi olur.
Burkulma Nedenli Qi ve Kanın Tıkanması
Qi ve Kanın tıkanması keskin, şiddetli bir ağrıyla karakterizedir; dinlenme ile kötüleşirken hafif egzersizle iyileşir, ancak aşırı eforla daha da kötüleşebilir. Dokunmaya hassastır, hava şartlarından etkilenmez ve ayakta veya otururken çok daha kötüdür. Isı uygulamasından etkilenmez. Ayrıca, sırt kaslarında belirgin bir sertlik ve rijitlik vardır ve beli eğmek, uzatmak veya çevirmekte güçlük çekilir.
Sırtta Qi ve Kanın tıkanması akut vakalarda burkulmadan kaynaklanır. Kronik vakalarda ise tekrarlayan burkulmalar, özellikle Böbrek yetmezliği arka planında varsa, tekrarlayan bel ağrısı ataklarına neden olur.
Böbrek Yetmezliği
(Not: Böbrek yetmezliği vb… bazı kavramlar Ortodoks terimleri ile karışabilir. Akupunktur’da yetmezlik ile ifade edilen kavram aşırılığın tersi, eksik olma, az olma anlamındadır; Ortodoks tıptaki gibi fonksiyonların bitmesi anlamına gelmez.)
Böbrek yetmezliği kronik bel ağrısına neden olur. Böbrek yetmezliğinde, ağrı donuk ve dalgalar halinde gelir. Ağrı dinlenme ile daha iyi olurken kişi yorulduğunda daha kötüleşir. Cinsel aktivite ağrıyı artırır. Eğer Böbrek-Yang eksikliğinden kaynaklanıyorsa, sırtta soğuk bir his olur; bu, hafif ancak belirgin olmayan bir şekilde ısı uygulamasıyla iyileşebilir. Böbrek yetmezliği kendi başına kronik bel ağrısı nedeni iken aynı zamanda Soğuk ve Nem’in istilasını ve tekrarlayan burkulmaları da kolaylaştıran bir faktördür. Herhangi bir Böbrek yetmezliği bel ağrısına neden olabilir, ancak Böbrek-Yang eksikliğinden kaynaklanan bel ağrısı daha yaygındır.
Böbrek yetmezliğinden kaynaklanan bel ağrısı daha çok orta yaşlı veya yaşlı insanlarda görülür. Ancak genç insanlar da bu tür bel ağrısından muzdarip olabilir ve bunu yaşarlarsa genellikle kalıtsal bir Böbrek yetmezliğinden kaynaklanır. Bunun istisnası, ergenlik döneminde (örneğin, ebeveynlerine tarımda yardım etmesi gereken çocuklar veya bale gibi egzersizler yapanlar) çok fazla fiziksel çalışma veya egzersiz yapılmasıdır. Bu dönem, enerjetik açıdan savunmasız bir dönemdir ve aşırı egzersiz Böbrekleri ve sırtı ciddi şekilde zayıflatabilir.
Antik Dönem kaynaklarındaki şu ifadeyi de akılda tutmak gerekir:
‘’Bel ağrısında, Rüzgar, Nem, Soğuk, Sıcaklık, burkulma, Kanın tıkanması, Qi’nin tıkanması, birikimler hepsi belirtilerin ifadesidir; köken her zaman Böbrek yetmezliğidir.’’
Karaciğer-Qi Durağanlaşması
Karaciğer-Qi tıkanması akut veya kronik bel ağrısına neden olabilir. Karaciğer, bel ağrısının patolojisinde iki şekilde rol oynar. İlk olarak, Karaciğer sinirleri etkiler ve bu nedenle Karaciğer-Qi tıkanması patolojisi, omurganın sinirlerini etkileyerek kasılma, spazm ve sertliklere yol açabilir. İkinci olarak, Karaciğer’in etki alanının Hem Orta Hem de Alt Karın bölgesine yerleştirilebileceği unutulmamalıdır. Orta Karın bölgesinde, Karaciğer Mide ve Dalak’ı etkiler; ancak etki alanı aynı zamanda Alt Karın bölgesine de uzanır ve Erkeklerde ve Kadınlarda bağırsakları ve genital sistemleri etkiler.
Karaciğer-Qi tıkanmasının en muhtemel nedeni öfke, içerleme, hayal kırıklığı ve suçluluk gibi duygusal strestir.
Karaciğer-Qi tıkanması hem akut hem de kronik bel ağrısına neden olabilir; genellikle Böbrek yetmezliği arka planında ortaya çıkar.
Yukarıdaki dört durum arasında birbirini etkileyen önemli etkileşimler bulunmaktadır. Örneğin, Soğuk ve Nem’in tekrarlayan istilaları sırt kaslarında kalıcı Soğuk ve Nem tutulmalarına yol açar. Soğuk ve Nem aynı zamanda Böbreklerin Su dönüşümünü engellediği için Böbrekleri zayıflatır ve Böbrek yetmezliğine neden olurken, diğer yandan da bölgedeki Qi ve Kan dolaşımını engeller ve Qi ve Kan tıkanmasına neden olur.
Dr. İbrahim Çerçi
Kuşadası
14.Aralık.2023