Geleneksel tıp ile tatmin edici bir deneyim yaşayan kişiler, Doğu kaynaklı diğer disiplin türlerine de yoğun ilgi duymaktadır. Popüler konular meditasyon ve yogadır.
İnsanların yoga egzersizi yapabilecekleri ve meditasyon uygulayabilecekleri yerlerin sayısı giderek artmaktadır. Zaman zaman uzak yerlerden gelen bu yeni fikirler halk tarafından büyük bir coşku ve heyecanla karşılanıyor; ancak bir süre sonra popüler ve ticari etkileşimler yoluyla alışılagelmiş yerel kültürlerle kaynaşıyor.
İncil’in Yaratılış Kitabı’na göre Tanrı insanı kendi suretinde yaratmıştır.
Hindu dini de insan bedenini evrendeki en büyük beden olaraktanımlar ve bu nedenle insan, içinde daha yüksek bir varlığa geçme gücüne sahiptir; ruhu ilahi olma potansiyeline sahiptir.
Kuran-ı Kerim’e göre insan, topraktan yaratılmıştır ve Allah, Adem’e kendi ruhundan üflemiştir. Bu durum, insanın Allah ile özel bir bağlantıya ve yüksek bir potansiyele sahip olduğu anlamına gelir.
İnsan, Allah’ın halifesi olarak yaratılmış ve ona akıl, irade ve ahlaki sorumluluk verilmiştir.
Sufizm gibi İslam’ın bazı mistik kollarında, insan, ruhunu ve içsel benliğini arındırarak Allah’a daha yakın olmayı ve daha yüksek bir manevi mertebeye ulaşmayı hedefler.
Bu öğretiler, insanın sadece fiziksel bir varlık olmanın ötesinde, maddi ve manevi gelişim potansiyeline sahip olduğunun altını çizer.
Upanisadlar tüm varoluşları Öz’de,
Öz’ü de tüm varoluşlarda görmemiz gerektiğini tekrar tekrar vurgular.
Meditasyon kişinin kendisiyle veya başkalarıyla tartışması değildir. Sadece kişinin kendisini istikrarlı bir şekilde gerçeğin önünde sunmasıdır. Zihnin tüm enerjisi diğerlerini dışlayacak şekilde tek bir nesneye odaklanır. Meditasyon yapılan fikrin zihnimizde genişlemesine izin veririz.
Hindu zihninde yogi, dünyadaki her şeyi her ayrıntısıyla aşan, mümkün olan en yüksek bir ilke olduğunu söyler. Bu ilke evrendeki her şeyi kuşatacak büyük bir çizgi çizer ve her şeyin kendisiyle bilineceği tek bir şeyi bilmeye çalışır.
Başlangıç
Yoga yapmak isteyen kişiler öncelikle iki aşırı uçtan kaçınmalıdır.
Biri lüks, diğeri ise kişinin kendi bedenine herhangi bir şekilde kötü davranması ve işkence etmesidir.
Yemek yemek sadece kalori almak değildir.
Nişasta, et, yağ, taze sebze ve vitaminlerden oluşan dengeli bir diyet ruhani arayış içinde olanlar için yeterli olmayabilir.
Tatlı bakımından zengin yiyecekler bedeni zayıflatır, zihni rahatsız eder ve kararlılığımızı kaybederiz.
Bitkileri, meyveleri ve eti olgunlaştırmak için güneş gerekir. Yemek yediğimizde güneşi yemiş oluruz.
Pek çok kadim kültür gıdayı ruhumuzu ve bedenimizi besleyen ilahi bir varlık olarak görür ve doğada besin kaynağı olarak kullanılan pek çok şeye ritüel olarak saygı gösterir.
Kişi bedenini sağlıklı tutmalı ve temiz bir yaşam sürmelidir.
Fiziksel ya da zihinsel olarak hasta olan bir kişi yoga yapamaz.
Hiçbir canlıya eylemle, sözle ya da düşünceyle zarar vermeyin ya da acı çektirmeyin; takıntılarınızı, tüm tartışmaları ve kuruntuları zihninizden atın.
Ahimsa, eylem ya da sözle zarar vermeme ilkesidir.
Fiziksel veya zihinsel olarak sağlıklı olmayan bir kişi meditasyon yapamaz.
Meditasyon sağlığı ya da dış görünüşü iyileştirmek için yapılan bir egzersiz değildir.
Birçok yoga geleneğinde aşırı duruşta fiziksel egzersizi vurgulayan bir dal vardır.
Yogi her zaman pratik yapmalıdır.
Yalnız yaşamaya çalışmalıdır.
Farklı türden insanlarla ve arkadaşlarla sosyal arkadaşlık zihnin dikkatini dağıtır.
Aşırı konuşma ve sıkı çalışma da zihnin dikkatini dağıtır. Sıkı çalışma ve sosyal temasla geçen uzun bir günün ardından, zihin akşama kadar istenildiği zaman sakinliğe geri getirilemez. Kararlı ve inançlı olun, tüm şüphelerden kaçının. Bir şeyden diğerine dolaşmayı bırakın. Tek bir hedefin peşinden gidin, tek bir şeyle uğraşın ve onu sonuna kadar götürün.
Konfüçyüs Ders Kitabı’nda, doğru bir adamın kendi yalnızlığında samimi olması gerektiğini, eğer değilse, gizlemeye çalışsa bile samimiyetsizliğini başkalarına göstereceği söylenir.
Çin Kaligrafisi çalışmaya başlayan bir kişi, diğerlerinden önce ilk şartı yerine getirmelidir, yani sadece tek bir kapıdan çıkıp dönmeli ve sadece tekbir avluyu kalmalıdır, tıpkı sıkı bir çalışma gününden sonra bileği ahır direğine bağlı bir inek gibi.
Hattat ailesiyle baş başadır, dışarıdaki rahatsızlıklardan uzaktır ve kendi yalnızlığı içinde dağıtacak zamanı vardır.
Bu şekilde, kendini tavizsiz bir özgürlükle kendi alanına yerleştirir ve zihin esneme ve genişleme esnekliğine sahip olur.
Bu patolojik bir sosyal izolasyon değil, yalnızlık içinde bir öz sebattır.
Hattat, önceki hanedanların başyapıtlarını kopyalayarak merhum Ustalarla sessizlik içinde iletişim kurar.
Korku, bir hayvanın ya da ilkel bir insanın bağ kurmak, daha ciddisi hayatta kalmak ve hepsinden önemlisi kendine güvenmek için bir sürüye yada gruba katılmasının ilkel nedeniydi.
Yalnız kalma korkusuyla insanlar arkadaş arar, kulüplere katılır ve sosyal faaliyetlerde bulunur.
Meditasyon, yalnızlık içinde korkusuzca rahat olmayı öğrendiğimiz ve uyguladığımız bir süreçtir.
Kendi ölümümüz ve kaderimizle korkusuzca nasıl yüzleşeceğimizi kendimize öğrettiğimiz bir süreçtir. Sonunda, kendimizle mutlak olanın arasındaki boşluğa başka hiç kimsenin giremeyeceğini göreceğiz; ayrıca ulaşmak için bir yol arkadaşına ihtiyacımız olmadığını, onsuz daha iyi olacağını da göreceğiz.
J. Krishnamurti hobi olarak meditasyon yapanlar ile meditasyon yaparken ciddi bir şekilde tefekkür edenler arasında ve yalnızlık ile izolasyon arasında net bir çizgi çizer.
Kişi tamamen yalnız olmalı ama izole olmamalıdır.
İzolasyon, ilişkilerin sona erdiği bir ruh halidir; kişi incinmemek için kendi etrafına bir duvar örer.
İzolasyon açıkça her türlü ilişkiyi engeller.
Yalnız olmak, psikolojik olarak bir başkasına bağımlı olmayan ve herhangi bir kişiye bağlı olmayan bir zihin anlamına gelir. Yalnız olmak, herhangi bir korku duygusu ve dolayısıyla herhangi bir çatışma duygusu olmayan bir zihin anlamına gelir.
Yalnız olmak sevemeyeceğimiz anlamına gelmez; yalnız kalmaya ve sevgiyle meditasyon yapmaya çalışırız; ve yine sevgiyle gerçek Benliğimizi görmeye çalışırız . Bu açıkça meditasyonun temelini oluşturur.
Bu temel olmadan, meditasyon bir kaçış haline gelir. Kişi anlamsız yapay meditasyonla oynayabilir ve pek çok sıradan insanın yaptığı da budur; yoğun stresli yaşamlarının dışında, bir şekilde meditasyon yapmak için bir zaman ve yer bulurlar.
Eğitmen bir rehberdir, ruhani bir rehberdir. Bir öğretmen, bizden önce orada bulunmuş, bir dağ sırasının en yüksek zirvesine çıkmış, zirveye giden yolu bilen ve bizi kendi yolculuğumuza başlamamız için eteklerine götüren kişidir.
Öğretmenin kendisinin de bir öğretmeni vardı. O, aydınlanmış kişilerin birbirini izleyen soyuna ait olan kişidir. Hocamızdan, kelimeler olmadan, aynı mekânda birlikte olarak öğreniriz.
Mutlak, kelimelerle iyi tanımlanamaz, netlik için ne kadar çok tanımlanırsa o kadar küçülür.
Kişi bir öğretmene sahip olmayı ve bir öğretmen olmayı arzular.
Meditasyon Uygulama
Meditasyona başlamadan önce yapmamız gereken bazı şeyler vardır.
Kendi zamanımızda ve yerimizde meditasyon yapmak için kendimizi rahatsız edilmeden yalnız kalmaya hazır hale getirmek lazımdır.
Hindu metinleri kişinin kendisi ve ailesi için yeterli miktarda yiyecek depolamasını öğütler. Günümüz yaşamında bu, ödemeleri dengelemek ve market alışverişi yapmak olacaktır.
Zihni kaçınılmaz acil kaygılara geri dönerse kişi bir boşluğa doğru ilerleyemez.
Eş ve çocuklarla olan tartışmaları çözün. Kişi meditasyona tartışma ve hoşnutsuzlukla giremez.
Meditasyon ne tartışmayı çözmek için bir ikame nede kendi eksikliğimizi tamamlamak için bir bahanedir. Meditasyon,vdiğerlerini dışlayarak kendimizi içimizden tanımlayabileceğimiz bir platformdur. Bir yogi başkalarını tanımlamaz, kimseden nefret etmez, kimseye veya hiçbir şeye bağımlı değildir.
Meditasyon yapılacak yer temiz ve sessiz bir odadır,
Oda uyuma, iş yapma veya toplantı yeri olarak kullanılmamalıdır.
Evin güvertesi veya arka verandası meditasyon için kullanılabilir, sabahın erken saatlerinde ve akşamın geç saatlerinde doğanın dinginliğiyle çevrili sessiz bir yere dönüşecektir. Açık hava soğuk olabilir, ancak meditasyon yaptıkça ve kendi kendinize transa geçtikçe soğuk artık hissedilmez.
Meditasyon yapmak için en iyi zaman sabahın erken saatlerinde gün doğumu ve akşama doğru gün batımına yakın saatlerdir.
Bunlar atmosferde ve bedenimizde sakinliğin olduğu iki dönemdir.
Önce banyo yapmalı ve oruç tutmalısınız. Daha sonra yemek yenebilir.
İslam’da tefekkür, “derin düşünme” veya “tefekkür etme” anlamına gelir ve kişinin yaratılışı, Allah’ın emirlerini ve evrenin işleyişini anlamaya çalışması için teşvik edilen bir ibadet biçimidir. Tefekkür, inanlar için imanlarını güçlendirme ve Allah’a olan bağlılıklarını arttırma yoludur.
Tefekkür Kavramı
- Ayette ve Tabiatta Düşünme: Kuran-ı Kerim’de birçok ayet, insanları etrafındaki dünyayı ve evrendeki mucizeleri gözlemlemeye ve düşünmeye teşvik eder. Doğada bulunan denge, düzen ve güzellik, Allah’ın büyüklüğünü ve kudretini anlamada bir araç olarak görülür.
- Kendi İç Dünyasını Anlama: İslam’da tefekkür, insanın kendi içsel dünyası üzerinde düşünmesini de içerir. Kişi kendi nefsini, duygularını, düşüncelerini ve eylemlerini sorgulayarak daha bilinçli ve sorumlu bir yaşam sürebilir
- Doğa ve Etrafımızdaki İbretler: Evrenin ve doğanın üzerinde düşünmek, Allah’ın varlığını ve onun elçilerini tasdik etmeye götüren önemli bir tefekkür sahasıdır. Bu, kainattaki hiçbir şeyin tesadüfen var olmadığı ve her şeyin bir düzen içinde yaratıldığı düşüncesini destekler.
Tefekkür Nasıl Yapılır?
- Sessiz Zaman ve Mekan Seçimi: Tefekkür, genellikle sessiz ve sakin bir ortamda daha etkili olur. Kişi, günlük telaşın dışında, huzurlu bir yer veya zaman dilimi seçebilir.
- Ayete ve Hadislere Derinlemesine Bakış: Kuran ve hadisler üzerinde düşünmek, Allah’ın mesajını anlamaya çalışmak, tefekkürü derinleştirir. Ayetlerdeki kelimelerin anlamlarına ve bunların hayatımıza ne şekilde yansıdığına dair düşünceler geliştirmek önemlidir
- Doğanın Gözlemi: Çevremizdeki doğa olayları, bitkiler, hayvanlar ve hatta gökyüzü üzerinde düşünmek, Allah’ın yaratma sanatını kavramaya yardımcı olabilir.
- Kendi Hayatı Üzerine Düşünmek: İnsanın kendi yaşamındaki olaylara, karşılaştığı zorluklara ve sevinçlere dair düşünmesi; olaylardan dersler çıkarması, Allah’ın hikmetini ve adaletini daha iyi anlamasına katkıda bulunur.
- Dua ve Zikir ile Tefekkür: Dualar ve zikirler sırasında da tefekkür etmek, derin bir manevi farkındalık sağlar. Bu, kişinin Allah’a olan yakınlığını ve O’na teslimiyetini artırabilir.
Sonuç olarak, tefekkür, İslam’da derinlemesine düşünme ve Allah’a olan bağları güçlendirme yöntemidir. Bu süreç, sadece teorik değil, aynı zamanda günlük yaşama yansıyan etik ve manevi bir gelişim anlamında da önem taşır.
Meditasyona başlamak için oturma pozisyonu düz tutulmalı, baş, boyun ve sırt düz bir çizgide olmalıdır. Bacaklar açılmalı, dizler bükülmeli, ayak bilekleri birbirinin üzerinde çaprazlanmalı ve bilekler dizlerin üzerinde durmalıdır. Ağırlık kollardan gelmemeli ve dizlere yüklenmemelidir.
Nefes üç aşamaya ayrılır: nefes alma, nefes verme ve duraklama. Bu üç bölüm 15 saniyeye yayılabilir, her bölüm yaklaşık 5 saniyeden oluşur. Nefes vermek, nefes almaktan biraz daha uzun sürer, daha yavaş bir pasif deflasyon sürecidir. Nefesinizi kontrol etmek için onunla savaşmayın, kendi ritminize uygun bir şekilde nefes alın ve verin. Burundan nefes alın ve ağızdan nefes verin.
Nefes verirken Om sesini çıkarabilirsiniz. Bu sesi çıkarırken boğazınızı ve damağınızı bir ses tahtası olarak kullanın.
Om veya Aum tüm seslerin temelidir. İlk A harfi, dilin veya ağzın herhangi bir kısmı kullanılmadan telaffuz edilen kök sestir. U, ağzın kök kısmından, ses tahtasının en derin ucundan çıkar. M dudakların kapatılmasıyla üretilen son sestir.
Meditasyon derinleştikçe transa geçersiniz ve kendi nefesinizin farkında olmazsınız.
Gözlerinizi kapatın, burnunuzun ucuna doğru bakın. Meditasyon yaptığınız fikri alnınızın üzerinde yol gösterici bir ışık gibi tutun. Meditasyon süresi bir ila iki saattir. Titreşen enerji pelvik bölgede oluşur, kundalini omurgada uyarılır, sonra yükselir ve beyne girer. Bu meditatif durum samadhi olarak bilinir. Patanjali (yoga sisteminin yazarı)Tanrı’yı tezahür ettiren kelimenin Om olduğunu söyler. Om, Veda’nın, ilahilerin ve kurban törenlerinin başında telaffuz edilen kutsal bir sestir.
İslam’da meditatif uygulamalar ve zikir, manevi arınma ve iç huzura ulaşma amacı güder.
Zikir sırasında çıkarılan sesler ve kullanılan kelimeler, Allah’ı anmak ve ona yakınlaşmak içindir. İslam’da belirli zikir biçimleri ve kelimeleri bulunmaktadır.
İslamda Zikir ve Seslerin Rolü
- Kelime-ı Tevhid: “La ilahe illallah” anlamına gelen bu zikir, Allah’ın birliğini ifade eder ve sıkça tekrarlanır. Sesli veya sessiz olarak zikredilebilir, ve müminler için büyük anlam ve değer taşır.
- Tesbih Kelimeleri: “Subhanallah” (Allah’ı tüm eksikliklerden tenzih ederim), “Elhamdulillah” (Allah’a hamd ederim) ve “Allahu Ekber” (Allah en büyüktür) gibi ifadeler zikirde sıklıkla kullanılır. Bu kelimeler hem duygusal hem de ruhsal bir bağlantı kurmaya yardımcı olur.
- Salavat Getirme: Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’e salavat getirmek (“Allahumme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala ali seyyidina Muhammed”) İslam inancında önemli bir zikirdir. Sesli olarak da zikredilebilir, toplu anma törenlerinde veya bireysel tefekkürde kullanılabilir.
- Kur’an Okuma: Kur’an’daki ayetlerin tefekkürle okunması ve anlamaya çalışılması ciddi bir manevi derinlik katabilir. Her ayetin anlamı üzerinde düşünmek, manevi gelişim için önemlidir.
- Sessiz Tefekkür ve Dua: Bazen dille değil, kalben yapılan dua ve sessiz tevekküller de içsel bir huzur sağlar. Allah’a yönelip, içten gelen duygularla yapılan dualar birey üzerinde derin etkiler bırakabilir.
Meditatif durum en yüksek ruhani durumdur. Kişinin huzuru deneyimlediği ve etrafındaki dünyanın güzelleştiği düşünsel bir durumdur.
Meditasyonun yarattığı bu özel durum beyin dalgaları taraması elektroensefalogram ile iyi bir şekilde gösterilmiştir. Meditasyondan önce, beynin farklı bölümlerinden ayrı ayrı bağımsız beyin dalgaları üretilir; ancak meditatif durumda beyin dalgaları birbirini taklit eder ve senkronize olur ve bir grup orkestrasyonlu beyin dalgasına dönüşür.
Meditasyon ve zikir gibi manevi uygulamalar, ruhsal ve psikofizyolojik etkileri açısından bilim dünyasında ilgi çekmektedir. Özellikle dini ve spiritüel pratiklerin beyindeki etkilerini anlamak için yapılan araştırmalar, meditasyon için olduğu gibi zikir için de bazı bilgiler sağlamaktadır. İslamiyet’teki zikir uygulamalarının beyinsel ve psikolojik etkilerini inceleyen çeşitli bilimsel çalışmalar bulunmaktadır.
Zikir Üzerine Yapılan Araştırmalar
- Beyin Dalgaları ve Zikir: Zikir esnasında bireylerin beyin dalgaları üzerinde yapılan çalışmalar, genellikle artan alfa dalgaları ile dönüşen bir bilinç durumunu göstermektedir. Bu, rahatlama ve huzur haliyle ilişkilendirilmektedir. Özellikle devamlılık gösteren zikir uygulamaları sırasında, beyin dalgalarının meditasyonla elde edilen benzer bir senkronizasyon durumu sergileyebileceği gözlemlenmiştir.
- Psikolojik Etkiler: Zikir uygulamasında düzenli olan bireylerin, kaygı ve stres seviyelerinde azalma, genel iyilik halleri ve duygusal denge konusunda pozitif sonuçlar aldığı bildirilmiştir. Sürekli zikir ile meşgul olan insanların duygusal dayanıklılıklarının arttığı ve daha pozitif bir ruhsal durum sergiledikleri ortaya konmuştur.
- Fizyolojik Reaksiyonlar: Zikir sırasında kalp atış hızında ve kan basıncında düşüş, vücudun gevşemiş bir hale geldiğini ve “savaş ya da kaç” tepkisinin azaldığını gösteren bulgulardır. Bu fizyolojik değişimler, stresle başa çıkmada önemli bir rol oynamaktadır.
- Nöroplastisite: Sürekli zikir pratikleri, beyindeki nöroplastisiteyi (beynin yeniden şekillendirebilme yeteneği) etkileyebilir. Bu, beynin yapısal ve fonksiyonel olarak düzenlenmesinde rol alarak bireyin meditasyon veya zikir pratiğiyle olan ilişkisinin ne kadar derin olabileceğine işaret etmektedir.
Meditasyon bu dünyanın dışında bir fantezi ya da zihninizin dışında bir coşku değildir. Bilinçli bir zihin durumudur. Benlik sürekli tanık olan bilinçtir. Hava konusunda meditasyon yapabilirsiniz, hava prana ile dolu olan eterdir. Evrendeki tüm canlı varlıklar nefes alır ve aynı enerjiyi paylaşır. Ahimsa ilkesi hiçbir canlıya ne eylemle, ne sözle ne de düşünceyle zarar vermemektir. Şu soru ortaya çıkar: “Havayı kirletirsem ve başkalarını temiz kaynaklardan mahrum bırakırsam, ahimsa’yı ihlal ederek dolaylı olarak başkalarına zarar vermiş olur muyum?” Eylemlerimizin tanımadığımız başkalarını nasıl etkileyeceği düşüncesi üzerine meditasyon yapabiliriz. Ayrıca böcekler üzerinde de meditasyon yapabilir ve böceklerin bizimle herhangi bir ilişkisi olup olmadığını düşünebiliriz. Bir gün Chuangzse biraz kestirdi ve bir rüya gördü; rüyasında Chuangzse bir kelebekti, uyandığında ise yine Chuangzse’nin ta kendisiydi. Chuangzse, gerçekten de bir kelebeğin rüyasında yaşayan bir adam olup olmadığını merak etti.
Zaman zaman meditasyon yapmaya devam ettikçe, görünüşünüz değişir, yüzünüzdeki sert kırışıklıklar kaybolur, sesinizdeki çatlaklar gider, kendi varlığınızda rahat görünür ve parlarsınız.
dr. İbrahim çerçi
kuşadası
2024 – 11 (kasım)