Akupunkturün birçok diğer tedavi yöntemine göre büyük avantajlarından biri, sayısız uygulayıcının fikirlerini ve klinik deneyimlerini kaydeden iki bin yıllık zengin yazılı ve sözlü geleneğidir.
Akupunktur teorileri ve uygulamaları sürekli olarak evrim geçiriyor olmamasına rağmen – yaşayan herhangi bir tıbbi geleneğe benzer şekilde – sağlam bir tarihsel literatür bilgisi, yeniliğin daha etkili tedavilere yol açma olasılığı daha yüksek yönlere yönlendirilmesine yardımcı olur.
Çağdaş akupunkturistler için bu bilgi son derece değerlidir ve birçok yetenekli çevirmenin çalışması sayesinde, bu literatüre İngilizce olarak erişim hızla genişlemektedir.
Bu makale, akupunktur nokta seçimi üzerine ana düşünce okullarını, farklı nokta kategorilerinin ve nokta gruplamalarının kullanımları hakkında mevcut literatürü gözden geçiriyor.
Nokta seçimi için teorik çerçevelerin kullanılması ile kaydedilmiş klinik deneyimlerin temel alınması arasında bir ayrım yapılır. Yani, uygulayıcılar, başarılı tedavi sonuçlarını binlerce yıl boyunca belgelemiş ve klinik deneyimlerine dayanarak ardışık nesiller tarafından eleştirilmiş ve yorumlanmıştır. Bu, hangi noktaların hangi semptomlar/hastalıkları tedavi etmek için klinik olarak etkili olduğu konusunda geniş bir fikir birliğine varılmasına yol açan bir kültürel kanılar izi oluşturmuştur.
Bu çalışma, yazarın 1980’de başlattığı bir projeye dayanmaktadır ve farklı kaynaklardan gelen “geniş fikir birliği” nokta göstergelerini klinik tutarlılık için diğer nokta seçimi yöntemleriyle karşılaştırmayı amaçlamaktadır.
Bu, kanıta dayalı nokta seçimidir.
Giriş
Bu makale, çeşitli belgelenmiş akupunktur nokta seçimi yöntemlerinde ‘kanıt seviyelerini’ (en geniş anlamda) belirlemenin, modern ve tarihsel akupunktur metinlerinin dikkatli karşılaştırmalı analiziyle mümkün olabileceği fikrine dayanmaktadır.
Bu yaklaşımdaki temel varsayım, tarihî ve modern metinler aracılığıyla bir akupunktur noktasının belirli bir semptom veya hastalığı tedavi etmek için kullanıldığı konusunda geniş bir fikir birliğinin sürekli olarak bulunması durumunda, bu noktanın başarılı klinik sonuçlar elde etme olasılığının oldukça yüksek olduğudur.
1980’de yazar, Fransız, Vietnam, Kore, Japon ve Çin metinlerini içeren farklı ‘soylara’ ait on modern metinden nokta göstergelerinin karşılaştırmalı analizine başladı. Çin metinleri Pekin, Şanghay, Jiangsu ve Pekin TCM Akademisi’nin Akupunktur Enstitüsü ile Pekin, Şanghay, Nanjing TCM Kolejleri arasındaki işbirliği tarafından sağlanmıştı. Metinler, koleksiyon içinde minimal çapraz alıntı içeren farklı kaynakların geniş bir yelpazesini temsil etmek üzere seçildi. Bu proje sonuçları, 1986’dan beri “Akupunktur Nokta Dinamikleri” (Ciltler 1 ve 2) başlığı altında çeşitli baskılarda yayımlandı. Bu makalede, çeşitli nokta seçim yöntemlerinden elde edilen etkili nokta seçimlerine dair tahminler, ilgili belgelerin mevcut literatür tarafından desteklenip desteklenmediği ‘kanıtı’ ile karşılaştırılmaktadır. Sadece on modern kitap ve dar bir seçkiyi temel alarak ‘kanıt’ oluşturmak, akupunktur literatürünün yalnızca bir kısmını örneklemediği için açıkça sınırlamalara sahiptir. Ancak, modern ve tarihsel literatürdeki nokta göstergelerinin analiz edilme yaklaşımının, nokta seçiminde tahmin gücünü artırması ve dolayısıyla klinik uygulamada iyileşmiş sonuçlara yol açması muhtemeldir. Yeni İngilizce çevirilerinden elde edilen daha fazla bilgi, modern metinler ve araştırmalarla birlikte, kanıt tabanının genişletilmesi önerilmektedir.
Nokta Seçiminde Düşünce Okulları
Modern tarihçi Wei Jia’ya göre, klinik uygulamada akupunktur noktalarını seçme yöntemlerine ilişkin üç ana düşünce okulu vardır:
– Sendromlara Göre Noktaları Seçme Okulu,
– Kanalları Vurgulama Okulu ve
– Zamanla İlişkili Nokta Seçim Yöntemleri Okulu (Wei, 1986).
Çağdaş akupunkturda, Sendromlara Göre Noktaları Seçme Okulu, modern TCM paradigmasına dayanan teşhis ve tedavilerini gerçekleştiren akupunkturistler arasında baskın olan okuldur. Bu okulda, desen ayırımı (bian zheng) klinik teşhisin temelini oluşturur, daha sonra uygun tedavi prensipleri oluşturulur, ardından noktalar, tedavi prensiplerine uygun olarak seçilirken aynı zamanda mevcut hedef belirtileri ve semptomlarını özel olarak ele alınır.
Kanalları Vurgulama ve Zamanla İlişkili Nokta Seçimi Okulları kısaca önce açıklanacaktır. Ardından, Sendromlara Göre Noktaları Seçme Okulu’nun geniş kapsamı altında, nokta seçimi yöntemlerinin birçok farklı yöntemi incelenecek; nokta kategorilerine göre noktaları seçme, tarihsel gruplamalar, tarihsel şiirler ve şarkılar, diğer tarihsel literatür, nokta fonksiyonları ve nokta isimleri incelenecektir.
Kanalları Vurgulama Okulu
Günümüzde Japon kökenli Meridyen Terapisi okulları, nokta seçimi sürecinin bir parçası olarak kanal palpasyonuna büyük önem verir ve bu nedenle Kanalları Vurgulama Okulu’nun modern şampiyonları olarak kabul edilebilirler. Hem kanalların hem de nabzın teşhis edilmesine vurgu yapılması, kör insanların akupunkturist olarak eğitilmesi geleneğinin bir kısmından kaynaklanmıştır ve bu gelenek günümüzde Japonya’da hala devam etmektedir.
Huang Di Nei Jing’in (Sarı İmparatorun İç Hastalıkları Klasikleri) iki bölümü olan Su Wen (Basit Sorular) ve Ling Shu (Ruh Pivotu) içinde, kanalların tedavi edilmesine dair birçok referans bulunmasına rağmen, belirli noktaların tedavisiyle ilgili nispeten az referans bulunur. Bu durum, bazı akupunktur akademisyenlerinin kanal seçiminin nokta seçiminden daha önemli olduğu sonucuna varmalarına yol açmıştır.
Örneğin, Li Yan 1575 yılında yazdığı Yi Xue Ru Men (Tıbbın Kapısı) adlı eserinin ilk bölümünde şunları yazdı:
Ling Shu (Ruh Pivotu) [Bölüm 26, ‘Çeşitli Hastalıkların İncelenmesi’nde], hastalıkları tedavi etmek için kanalları seçmekten bahseder, ancak doğrudan noktalardan bahsetmez. İnsanın doğru arzusu, kanalları seçmek ve kullanmaktır.
Yang Jizhou, 1601 yılında Zhen Jiu Da Cheng (Akupunktur ve Moksibüsyonun Büyük Kapsamlı Kılavuzu) adlı eserinde şu görüşü dile getirmiştir:
“Noktaları seçmek başarısızlığa yol açabilir; ancak kanalları seçmek başarısızlığa yol açmaz.”
Xu Lingtai, 1757 yılında yazdığı Yi Xue Yuan Liu Lun (Eski Çin Tıbbının Unutulmuş Gelenekleri) adlı eserinde tipik keskin dilli tarzıyla şunları yazmıştır:
“Eski insan kanalları seçerdi; modern insan sadece noktaları nasıl seçeceğini bilir, bu da ‘bir başarısızlık’ anlamına gelir.”
Zamanla İlişkili Nokta Seçimi Yöntemleri Okulu
Zamanla İlişkili Nokta Seçimi Yöntemleri Okulu, Çin’deki Kültür Devrimi sırasında büyük ölçüde baskı görmüş ve ancak son zamanlarda yeniden ortaya çıkmıştır. Ancak, zamanla ilişkili akupunktur teknikleri üzerine araştırmalar 1980’lerin ortalarında tekrar Çin’de yayımlanmaya başlamıştır (Liang vd., 1986; Liu, 1986). 1987’de Guangzhou Tıp Üniversitesi, Pekin’deki Dünya Akupunktur ve Moksibasyon Dernekleri Federasyonu (WFAS) kuruluş konferansında bir ‘zi wu liu zhu’ (öğle gece akıntısı – göksel gövdeler ve yeryüzü dalları) hesap makinesinin disket versiyonunu satıyordu. “Gövdeler ve Dallar” akupunkturu, J.D. Van Buren tarafından 1975’te Avustralyalı akupunkturistlere bir seminer sırasında tanıtılmıştır. Van Buren’in kaynakları, zi wu liu zhu üzerine Fransızca olarak kapsamlı yazılar yazan Albert Chamfrault ve Nguyen Van Nghi’nin çalışmalarından büyük ölçüde türetilmiştir.
Zamanla ilişkili akupunkturun en yaygın olarak kullanılan iki formu, genellikle ‘altmış altı nokta’ ve sekiz ekstra meridyenin birleşik (veya ustalık) noktaları olarak daha iyi bilinen sekiz nokta setinden seçim yapmayı içerir. Zamanla ilişkili akupunktur ile sekiz ekstra meridyenin birleşik noktaları arasındaki ilişki son derece önemlidir.
Altmış altı nokta arasından nokta seçimine en bilinen örnek, göksel gövdeler ve yeryüzü dallarına dayalı hesaplamaları kullanan saatlik ‘açık’ noktaların kullanımıdır. Birçok kişi tarafından “Çin saati” olarak bilinen yinelenen 10 günlük döngü ve günlük yeryüzü dalları döngüsü kullanılarak belirli bir akupunktur noktası seti (genellikle bir veya iki, ancak bazen üç veya dört) seçilir. Örneğin, 5 Eylül 2015’te (bir ağaç yang günü) saat 23.30’da (sıçan saati içinde), saatlik açık noktalar tablosuna göre belirlenen set nokta Yangfu GB-38’dir. Bu nokta seçimi yaklaşımı, uygulayıcının odaklanmasını daha çok kozmolojik değişim döngülerine ve daha az hastanın sunulan durumuna odaklar. Dolayısıyla, 5 Eylül 2015’te saat 23.30’da tedavi alan tüm hastalar, durumlarından bağımsız olarak Yangfu GB-38 alacaktır – biraz ‘herkese uygun’ bir yaklaşım gibi görünüyor.
Bu yöntemin açıkça klinik sınırlamaları vardır ve bu nedenle genellikle değiştirilir. Yaygın bir değişiklik, uygulayıcının kullanmak istediği noktanın “açık” olduğu zamana denk gelmek üzere hastanın randevu saatini ayarlamaktır. Ancak, hastanın randevu saati bir ile üç arasında olması gerekiyorsa bu yaklaşımın pratik sınırlamaları vardır. Bu yaklaşımın daha da sulandırılması, diğer olası noktaları seçmek için zang-fu (veya diğer) desen ayrımı ile birleştirmektir. Bu birleşik yöntemi kullanan bir uygulayıcı, desen ayrımına dayalı bir teşhis koyacak, tedavi prensiplerini belirleyecek ve ardından noktaları seçerken şu anda “açık” olan noktaları görmek için bakacaktır. Örneğin, karaciğer yangı baş ağrısı çeken bir hastanın, bir toprak yang gününde, maymun saatlerinde (üç ile beş arasında) başvurduğu durumda, o saate göre saatlik açık nokta – Xingjian LIV-2 – çok uygun olacaktır.
Saatlik açık noktaları hesaplamak veya ‘ling gui ba fa’ (muhteşem kaplumbağa sekiz yöntem) ve ‘fei teng ba fa’ (uçuşan sekiz yöntem) gibi diğer zamanla ilişkili yöntemleri hesaplamak için ayrıntılar, bu makalenin kapsamının dışındadır. Ancak, bu yöntemlerdeki içsel zorluklar dikkate değerdir. Yaygın olarak kullanılan her bir zamanla ilişkili yöntem için hesaplama yöntemleri konusunda farklı görüşler vardır. Farklı yöntemlerin klinik etkinliğini yeterince değerlendirecek bir araştırma protokolü tasarlamak, öngörülen sonuçları test etmek için net bir hipotezin eksikliği nedeniyle zor olacaktır. Zamanla ilişkili yöntemlerin diğer bir kısıtlaması da kullanılabilir noktaların kapsamını ciddi şekilde sınırlamasıdır: zi wu liu zhu yöntemi, altmış altı noktadan nokta seçmeyi içerir (bu nedenle diğer 300’den fazla noktayı elemektedir), ling gui ba fa ve fei teng ba fa yaklaşımları ise seçilecek sekiz noktayı bırakır (ve saat ve takvim zaten hangisinin kullanılacağını belirleyecektir).
Sendromlara Göre Noktaları Seçme Okulu
Yukarıda detaylandırılanlar dışında, yaygın olarak kullanılan çağdaş nokta seçim yöntemlerinin çoğu, Sendromlara Göre Noktaları Seçme Okulu’nun kapsamına girer. Bu,
nokta kategorilerine göre noktaları seçmeyi,
tarihsel gruplamalardan noktaları seçmeyi,
tarihsel şiirler ve şarkılara dayanarak ve
diğer tarihsel edebi tavsiyelerle noktaları seçmeyi ve
nokta işlevleri ve nokta isimlerine dayanarak noktaları seçmeyi içerir.
Bazı modern nokta seçim tarzlarını tarihsel kaynaklarla karşılaştırarak, bazı nokta kullanımlarının zaman içinde dikkate değer derecede tutarlı olduğu ve hala yaygın olarak kullanıldığı, diğer nokta seçim yöntemlerinin ise çok kısa bir geçmişe sahip olduğu ve henüz kullanımlarını destekleyecek güçlü kanıtlara sahip olmadığı açık hale gelir.
Devamı – ‘’Nokta Kategorilerine Göre Noktaları Seçme’’ başlığı altında yayınlanacaktır.